مدرسه آقا باباخان

مدرسه آقا باباخان یا مدرسه وکیل و یا مدرسه سردار، از آثار دوره زندیه در شیراز است. این مدرسه در محله درب شاهزاده در جنوب مسجد وکیل و غرب بازار وکیل قرار گرفته است. در ابتدا، به دستور کریم خان زند، محمدحسین خان صدر اصفهانی به ساخت این بنا پرداخت، اما پیش از اتمام آن به تهران رفت و مدرسه ناتمام باقی ماند. پس از آن، در دوره قاجاریه به هنگام حکمرانی حسینعلی میرزا در فارس، آقا باباخان بار فروش مازندرانی که منصب فراشباشی، لله باشی و پس از آن سرداری را داشت، به ساخت بنای مدرسه پرداخت و آن را در سال 1249ه.ق به اتمام رساند. این مدرسه از آجر و سنگ ساخته شده است. در ورودی آن از دو لنگه چوبی قدیمی کوبه و حلقه دار تشکیل شده است. پس از ورودی یک هشتی وجود دارد که بر فراز آن یک ارسی ساخته شده و در دو سوی آن دو گوشواره قرار دارد و به وسیله دو راهرو سمت راست و سمت چپ به حیاط مدرسه متصل می شود. در انتهای این دو راهرو دو پلکان وجود دارد که به ارسی طبقه دوم (کتابخانه) وارد می شود. در مقابل در ورودی، دریچه نسبتاً بزرگی در صحن حیاط مدرسه قرار دارد. حیاط مدرسه با عرض 25 متر و طول 32 متر، مستطیل شکل است و گرداگرد آن را 24 حجره و سه مدرس در یک طبقه تشکیل شده است که ازاره آنها از سنگ ساخته شده است. این سه مدرس در گوشههای بنا قرار گرفته اند. در گوشه چهارم نیز دستشویی وجود دارد. اطراف جرزها و سردر حجره ها را کاشی هفت رنگ تشکیل داده است. در پیشانی حجره ها نیز، آیات قرآنی با خط ثلث نگاشته شده است. در ضلع جنوبی حیاط، طاق نمایی وجود دارد که دو ستون سنگی در زیر آن قرار گرفته و در دو طرف ارسی بالای طاق نما، دو گوشواره کاشی کاری شده وجود دارد که هم اینک تبدیل به کتابخانه مدرسه شده است. در ضلع شمالی حیاط که تقریباً برابر با ضلع جنوبی است، کانهپوشی (نیم گنبد) متکی بر شاه تویزه، قرینه طاق نمای جنوبی قرار گرفته است. پیشانی، جرزها و لبه داخلی این طاق، کاشی کاری شده است و در زیر رخ بام و کمرکش آن، آیات قرآنی نگاشته شده است که هماینک محل برگزاری نماز است. بر فراز گوشواره های دو طرف این طاق نما مانند ضلع جنوبی دو مجلس کاشی کاری شده و با تصاویر پرندگان و گل مزیّن شده است. معماری این بنا، برگرفته شده از معماری مدارس صفوی است. کف حیاط این مدرسه به اندازه یک پله از کف هشتی بالاتر است. کف حجره ها نیز به اندازه یک پله از کف حیاط بالاتر است. در صحن این حیاط چهار باغچه و یک حوض طولی کشیده قرار دارد. این مدرسه در سال 1333توسط اداره باستان شناسی فارس، مرمت شد. پس از آن نیز یک بار دیگر مورد مرمت قرار گرفت. هم اینک این مدرسه زیر نظر حوزه علمیه قم و با مدیریت حجه الاسلام علی موحد و حجه الاسلام ابراهیم کلانتری اداره می شود و طلاب دینی نیز به تحصیل در آن می پردازند. این مدرسه در تاریخ 29/3/1347 با شماره 603 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.